Duizeligheid is een veel voorkomend symptoom in de neurologie en kan veel verschillende oorzaken hebben. Duizeligheid die optreedt als onderdeel van een functionele stoornis komt relatief vaak voor, bij ongeveer 20% van de patiënten die in een gespecialiseerde duizeligheidskliniek worden gezien. Wanneer duizeligheid optreedt als een functionele stoornis, wordt dit  persisterende positionele perceptie duizeligheid (PPPD) genoemd. 

Persisterende Positionele Perceptie Duizeligheid (PPPD)  is onlangs door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als:

• Aanhoudende, niet-duizelige duizeligheid (een gevoel van onbalans, lichtheid of zweverigheid zonder de typische draaiende sensatie die bij duizeligheid hoort), instabiliteit, of beide, die drie maanden of langer aanhouden;
• De symptomen zijn de meeste dagen aanwezig en nemen vaak toe gedurende de dag, maar kunnen toenemen en afnemen. Kortstondige uitbarstingen kunnen zowel spontaan optreden als bij plotselinge beweging;
• Getroffen personen voelen zich het slechtst wanneer ze rechtop staan, worden blootgesteld aan bewegende of complexe visuele stimuli en tijdens actieve of passieve hoofdbewegingen;
• Meestal komt de stoornis naar boven bij het optreden van acute of episodische balans gerelateerde problemen. De symptomen kunnen met tussenpozen beginnen en vervolgens consolideren (versterken).

Hoe ontstaat PPPD? 

Bij PPPD leidt het ene tot het andere. Om dit inzichtelijk te maken hebben wij een de afbeelding hierboven gemaakt, waarin duidelijk wordt hoe de verschillende factoren samen hangen. 

Angst 

Voortdurende ervaring van duizeligheid veroorzaakt, begrijpelijkerwijs, vaak angst. Angst voor duizeligheid draait vaak om bezorgdheid over de oorzaak, de zogenaamde "gezondheidsangst". Gezondheidsangst is wanneer iemand zich zorgen kan maken over een ernstige oorzaak, ook al weet een deel van je dat dergelijke angsten irrationeel zijn.

• Angst en vermoeidheid. Angst bij PPPD kan ook gericht zijn op zorgen over vallen of de gevolgen van vallen, zoals schaamte. Niet iedereen met PPPD heeft angst, maar het komt vaak voor. De paden voor duizeligheid en angst in de hersenen blijken vrij gelijkwaardig te zijn. Angst is erg vermoeiend voor de hersenen. Vermoeidheid komt vaak voor bij PPPD. Vaak gaan gevoelens van vermoeidheid en duizeligheid gepaard met een 'wattenbol' gevoel in het hoofd dat mensen soms omschrijven als 'hersenmist'. Dit is een gevoel dat samenvloeit met al deze symptomen, evenals gevoelens van slechte concentratie.

• Angst en buitenhuis vermijden. Mensen met PPPD worden niet alleen gevoelig voor hun eigen bewegingen, maar ook voor bewegende objecten om hen heen. Dit wordt draaiduizeligheid genoemd. Patiënten kunnen intense ongemakken ervaren op plaatsen zoals supermarkten, in het openbaar vervoer of bij patroonachtige oppervlakken. Dit ongemak kan leiden tot vermijding van die plaatsen en gevoelens van angst wanneer ze gevraagd worden ze te doorstaan.
• Angst en dissociatie. Een andere consequentie van PPPD kan Dissociatie zijn. Het is een gevoel van 'uitgetuned' of afwezig zijn. Soms beschrijven mensen het als losgekoppeld zijn of zweven. Patiënten met PPPD kunnen soms het gevoel hebben dat ze op sponsachtige grond lopen of dat hun voeten zelf sponsachtig aanvoelen. Er zijn andere oorzaken voor dit symptoom, maar PPPD is er een van. 

Nek- en hoofdpijn (en het vermijden hiervan)

Bewegingen van de nek kunnen bij sommige mensen met PPPD (of andere evenwichtsproblemen) duizeligheid veroorzaken. Als je nekbewegingen lange tijd blijft vermijden, kun je uiteindelijk last krijgen van een stijve, pijnlijke nek of hoofdpijn. Een verergerende hoofdpijn in combinatie met duizeligheid maakt alles alleen maar erger.

PPPD is een probleem met bewegingsgevoeligheid. Problemen met licht- en geluidsgevoeligheid of zelfs misselijkheid door geurgevoeligheid komen vaker voor bij patiënten met PPPD. PPPD kan een component zijn van het chronisch vermoeidheidssyndroom.

Behandeling

De specifieke behandeling van PPPD kost tijd en er is geen 'snelle oplossing', maar een goede genezing is zeker mogelijk, zelfs na maanden of jaren van symptomen. De elementen van de behandeling omvatten:

1. Een duidelijke positieve diagnose en uitleg waarmee je kunt werken. Het begrijpen van hoe het zenuwstelsel is gesensibiliseerd, kan je helpen het te desensibiliseren;

2. Erkenning tijdens de beoordeling van alle verschillende component symptomen die al dan niet gepaard kunnen gaan met jouw PPPD, waaronder dissociatie, nekpijn, angst, vermoeidheid en slechte concentratie. Sommige van deze problemen kunnen hun eigen behandelingsaanpak hebben;

3. Fysiotherapie / Desensibilisatie van beweging. Omdat de symptomen van PPPD zijn opgebouwd, vermijden de meeste mensen het bewegen van hun ogen, nek en lichaam zoveel als ze vroeger deden. Fysiotherapie en specifieke evenwichtsfysiotherapie kunnen nuttig zijn om het zenuwstelsel te desensibiliseren en ingesleten bewegingspatronen te doorbreken;

4. Medicatie. Sommige medicijnen kunnen nuttig zijn, vooral zogenaamde antidepressiva. Dit kan het geval zijn bij patiënten met PPPD die geen angst of depressie hebben, maar er zijn meer studies nodig om hier zeker van te zijn;

5. Psychologische behandeling. Dit kan nuttig zijn om begrijpelijke angsten voor vallen of andere bronnen van angst aan te pakken. Behandeling door een therapeut die bekend is met PPPD kan helpen bij het doorbreken van slechte gewoonten die veel patiënten met PPPD ontwikkelen met betrekking tot hun symptomen.