Mensen met functionele neurologische stoornis kunnen symptomen ervaren die het gezicht beïnvloeden. Deze symptomen komen veel vaker voor dan men 10 of 15 jaar geleden dacht, terwijl dit eigenlijk al meer dan een eeuw erkend is.

Het meest voorkomende type functioneel gezichtssymptoom is wanneer er spasmen zijn in de spieren rond één oog of in het onderste deel van het gezicht.

Functionele gezichtsspasmen / dystonie 

Wanneer de mond naar beneden wordt getrokken, kan dit bij de persoon met dit probleem een asymmetrische uitstraling geven die vaak ten onrechte wordt geïnterpreteerd als gezichtsverlamming. Artsen die niet op de hoogte zijn van functionele gezichtsspasmen kunnen de symptomen interpreteren als die van een beroerte, hoewel het hier gaat om overactiviteit van de spieren en niet om spieronderactiviteit, zoals typisch is bij een beroerte.

Functionele gezichtsspasmen kunnen op zichzelf voorkomen, maar het is ook vrij gebruikelijk om enkele van de andere symptomen op deze website te hebben, vooral functionele zwakte van ledematen. Als functionele zwakte van ledematen aanwezig is, is dit bijna altijd aan dezelfde kant als de gezichtsspasmen, een feit dat wetenschappers interesseert die proberen de basis van functionele neurologische symptomen in de hersenen te begrijpen.

Hoewel de meeste episodes van functionele gezichtsspasmen enkele minuten duren, kunnen ze enkele uren duren of in zeldzame gevallen het grootste deel van de tijd aanwezig zijn.

Soms kan ook de tong betrokken zijn bij de spasme. Gewoonlijk, als dit gebeurt, wijst de tong, wanneer deze wordt uitgestoken, in de richting van dezelfde kant als de gezichtsspasmen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Het is belangrijk dat de arts die de diagnose stelt bekend is met andere oorzaken van gezichtsspasmen. Deze omvatten een aandoening genaamd hemifaciale spasme, veroorzaakt door irritatie van de aangezichtszenuw, trekkingen in het gezicht na aangezichtsverlamming (synkinese) en andere zeldzame oorzaken van gezichtsdystonie.

Een van de belangrijkste verschillen is dat spasmen bij andere aandoeningen meestal vrij kort duren (dat wil zeggen, enkele seconden), terwijl bij functionele gezichtsspasmen de overactiviteit enkele minuten of langer aanhoudt. Er zijn andere verschillen waar een ervaren neuroloog naar kan kijken, zoals het patroon van de spasmen, triggers en bijkomende symptomen.

Functionele gezichtszwakte

Een situatie waarin functionele gezichtszwakte kan worden waargenomen, is bijvoorbeeld wanneer iemand een functionele spraakstoornis heeft. Sommige patiënten ontdekken dat ze hun mond niet goed kunnen sluiten tijdens het spreken, en dit kan worden geïnterpreteerd als gezichtszwakte.

Functioneel hangende of gesloten oogleden

Bij functionele gezichtsspierkrampen is het ooglid meestal niet aangetast, hoewel de spieren rondom het oog overactief kunnen zijn. Soms kan echter een hangend ooglid, genaamd ptosis, optreden als gevolg van een functionele neurologische stoornis. Het is belangrijk om deze diagnose voorzichtig te stellen, omdat er veel oorzaken van ptosis zijn, zoals myasthenia gravis, verslapping van de huid van het ooglid en hersenziekten.

Af en toe kunnen de oogleden in plaats van zwak te zijn, moeilijk open te houden zijn voor de patiënt. De meest voorkomende oorzaak hiervan is een aandoening genaamd blefarospasme, een bewegingsstoornis die niet gerelateerd is aan functionele stoornissen. Soms kan dit symptoom zich voordoen als gevolg van een functionele stoornis. Dit kan problematisch zijn omdat de persoon die dit ervaart natuurlijk niet goed kan zien als beide oogleden gesloten zijn.

Opnieuw is het belangrijk om deskundig advies te zoeken, bij voorkeur van een arts die bekend is met blefarospasme en de bijbehorende symptomen.

Behandeling

• Het kan voor sommige mensen een verschil maken om te weten dat het probleem te maken heeft met overactiviteit van de spieren, niet met onderactiviteit;
• Het herkennen van triggers, zoals het uitrekken van de spieren in je gezicht of bij sommige mensen gevoeligheid voor licht, kan nuttig zijn;
• Als de abnormale bewegingen worden veroorzaakt door het 'uitrekken' van de gezichtsspieren, kan het verleidelijk zijn om die activiteit te vermijden. In plaats daarvan is het misschien de moeite waard om de beweging opzettelijk op te wekken, zodat je hersenen eraan wennen, op een manier die je controleert (in plaats van willekeurige episodes);
• Het geleidelijk blootstellen van het oog aan steeds meer licht, kan nuttig zijn als lichtgevoeligheid het probleem is;
• In tegenstelling tot sommige vormen van dystonie lijken Botox-injecties niet nuttig te zijn voor functionele gezichtsspasmen;
• Bij sommige patiënten lijkt het begrijpen van de diagnose te helpen door 'hersentraining', waarbij abnormale bewegingen in verband met gezichtsbewegingen worden ontwikkeld.